Kanker evolueert naar chronische ziekte: hoe kan de belegger hierop inspelen?

In zowat alle westerse landen is kanker, naast hart- en vaatziekten, de belangrijkste doodsoorzaak. De oncologiemarkt wordt geschat op 94 miljard dollar en blijft ook de komende jaren de sterkste groeimarkt in de farma.

Met dank aan nieuwe behandelingstechnieken is er goede hoop dat zowat 60 procent van de kankers in de komende tien tot twintig jaar evolueert naar een chronisch te behandelen ziekte. We bekijken hoe u daar als belegger op kunt inspelen.

Enorme evolutie

In eerste instantie is er het operatief verwijderen van de tumor. Vaak is een operatie echter onmogelijk of omwille van mogelijke uitzaaiingen niet afdoende en worden bijkomende behandelingen opgestart. Een eerste behandeling is radiologie, waarbij met gerichte bestralingen de tumor wordt aangevallen. Door de specifieke ligging en ondanks de technologische vooruitgang werkt de straling soms ook schadelijk in op gezonde weefsels in de buurt van de tumor, waardoor patiënten hervallen of blijvende bijwerkingen hebben.

Protontherapie is een nieuwe vorm van radiotherapie die de kwetsbare, gezonde weefsels beter beschermt. Momenteel wordt het eerste toestel in België in speciaal daartoe uitgeruste bunkers gebouwd in het UZ Leuven (kostprijs 45 miljoen euro, ingebruikname medio 2019). Het toestel is van het Waalse IBA, een wereldleider in protontherapie. Het aandeel van IBA (rating 2B, houden) nam de jongste jaren een steile vlucht, maar is sinds begin mei ruim gehalveerd, na meerdere winstwaarschuwingen wegens vertraging in de uitvoering van die zeer complexe bouwprojecten.

Een derde behandeling is chemotherapie. In tegenstelling tot de eerste twee behandelingen gaat het hier om een systemische behandeling, die ingrijpt op het hele lichaam. Het gaat vaak om een combinatie van geneesmiddelen die de snel vermenigvuldigende kankercellen moeten vernietigen. Soms wordt chemotherapie voorafgaand aan een operatie of radiologie toegediend (om de tumor te verkleinen), maar meestal gaat het om een behandeling nadien om de overgebleven kankercellen te doden.

Een belangrijk nadeel is dat chemo ook gezonde snel delende cellen, zoals haarcellen, vernietigt. Er is dus behoeft aan blijvende verbetering en vernieuwing. Die kwam er de jongste jaren onder de vorm van immuno-oncologie.

Opmars van immuno-oncologie

Het gaat om een totaal andere benadering van de ziekte, waarbij een beroep wordt gedaan op het immuniteitssysteem van de patiënt. Bij het ontwikkelen van kanker reageert ons immuniteitssysteem niet of te weinig op het ontstaan van kwaadaardige cellen. Immunotherapie heeft als doel het immuniteitssysteem dusdanig te activeren dat de T-cellen opnieuw actief worden. T-cellen sporen actief lichaamsvreemde cellen in het lichaam op en bij herkenning activeren ze het immuniteitssysteem tegen de vreemde indringer.

De behandelingen moduleren eiwitten (antigenen) in een kankercel, die de werking van de T-cellen stilleggen. Een van die antigenen is PD-1. De voorlopers in kankerimmunologie zijn Bristol-Meyers Squibb (BMS; rating 2B; houden), Merck&Co (rating 2B, houden) en Roche (rating 2A, houden). Volgens een studie van FiercePharma zullen tegen 2022 drie van de best verkopende zes kankermedicijnen de PD-1-remmers Opdivo van BMS, Keytruda van Merck&Co en Tecentriq van Roche zijn, met een verwachte gezamenlijke omzet van ruim 20 miljard dollar.

De top drie van best verkopende kankermedicijnen bestond vorig jaar uit Revlimid (7 miljard dollar omzet) van Celgene en Herceptin en Avastin van Roche (beide 6,7 miljard dollar). De portefeuillewaarde Ablynx (rating 1C, koopwaardig) sloot in 2014 en 2015 een samenwerking van tot zeventien onderzoeksprogramma’s in kankerimmunologie af met Merck&Co.

Volgend jaar starten naar verwachting voor twee moleculen de eerste klinische onderzoeken. Argen-x (rating 1C, koopwaardig) heeft met ARGX-115 een preklinisch kandidaat-geneesmiddel in kankerimmunologie. Partner AbbVie zal het komende jaar over licentiename van ARGX-115 beslissen. Immuno-oncologie biedt dus heel wat perspectieven, maar de zoektocht naar betere medicijnen gaat onverminderd verder.

CAR-T

De jongste maanden trok alweer een nieuwe benadering heel wat aandacht. CAR-T, voluit Chimere Antigen Receptor T-cellen, is een combinatie van cel-, gen- en immunotherapie. T-cellen worden uit de patiënt gehaald, vervolgens genetisch geherprogrammeerd zodat ze antigenen kunnen opsporen, en nadien opnieuw toegediend aan de patiënt om het immuniteitssysteem te activeren.

Eind augustus werd het eerste CAR-T-product goedgekeurd door het Amerikaanse geneesmiddelenagentschap (FDA). Het ging om Kymriahvan Novartis (rating 2A, houden), een middel tegen een vorm van bloedkanker. Rond diezelfde tijd kondigde Gilead Sciences (rating 1B, koopwaardig) de overname aan voor 11,9 miljard dollar van Kite Pharmaceuticals, een koploper in CAR-T. Op 18 oktober verkreeg Yescarta van Kite als tweede CAR-T-product goedkeuring van de FDA.

Het Belgische Celyad (rating 2C, houden) is eveneens actief in CAR-T, meer specifiek in T-cellen met zogenoemde Natural Killer Receptors (NKR). Momenteel loopt een fase I-studie met CYAD 01-T in verschillende kankersoorten. Begin oktober boekte Celyad succes met een eerste respons bij een bloedkankerpatiënt. Het aandeel verdrievoudigde het voorbije jaar op basis van de eerste positieve indicaties in CAR-T, nadat het in 2016 was gekelderd (-70%) na de tegenvallende fase III-resultaten met C-Cure, een stamcelproduct tegen hartfalen.

Op de CAR-T-producten Kymriah en Yescarta kleeft een duur prijskaartje van respectievelijk 475.000 en 373.000 dollar. Meteen laait de discussie over dure geneesmiddelen opnieuw op. Parallel met de enorme ontwikkelingen in de behandelingsopties is er dan ook een sterke evolutie naar meer gepersonaliseerde geneeskunde, gebaseerd op het genetische profiel van de patiënt.

Diagnostica drukt de kostprijs

Een cruciaal element daarin is de moleculaire diagnostiek, waarbij ziektes worden opgespoord via DNA/RNA-analyse van lichaamsstalen. Het is geen toeval dat een visionair als Rudi Pauwels in 2007 op die trend inspeelde met de oprichting van Biocartis (rating 1C, koopwaardig).

De Mechelaars ontwikkelden het superperformante analysetoestel Idylla en leggen voor het uitbreiden van het testmenu meer en meer de focus op oncologie, het snelst groeiende segment. Via samenwerkingen met derde partijen worden testen ontwikkeld die de weerstand tegen hormoontherapie zullen inschatten, of de optimale kankerbehandeling zullen voorspellen.

Er wordt ook ingezet op companion diagnostics (CDx), waarbij een test wordt toegevoegd tijdens een klinische studie van een medicijn, en op het ontwikkelen van MSI-testen (MSI is een biomerker die voorspelt of immunotherapie zal aanslaan).

Ook het opvolgen van de evolutie tijdens en na een behandeling zal ondersteund worden. De portefeuillewaarde MDxHealth (rating 1C, koopwaardig) concentreert zich op het ontwikkelen van urologische diagnostische kankertesten. We zien wel dat de artsen tijd nodig hebben om vertrouwd te geraken met moleculaire testen, maar de trend is onomkeerbaar.

Loncar Cancer Immunotherapy ETF

In oktober 2015 lanceerde Loncar Funds de Loncar Cancer Immunotherapy ETF,de eerste tracker die specifiek belegt in bedrijven die actief zijn in kankerimmunologie. Deze tracker noteert op Nasdaq met als ticker CNCR. Het jaarlijkse kostenpercentage is 0,79 procent.

Belangrijkste vijf participaties

Bron: Bloomberg

Top tien farmabedrijven volgens omzet in kanker in 2016

Bron: IgeaHub